Wieś położona nad rzeką Krutynią. Zaczątek miejscowości stanowiła stanica myśliwska
postawiona za czasów wielkiego mistrza krzyżackiego, Fryderyka z
Myśni, około 1500 roku.
Stanicę później przebudowano na zameczek myśliwski, który w roku 1527 służył
księciu Albrechtowi za schronisko w czasie panującej w Prusach Wschodnich
dżumy.
Zameczek ten figuruje na mapie Prus Hennenbergera z 1576 r. Następnie
przebywał w nim w latach dwudziestych XVII stulecia elektor brandenburski i
książę pruski, Jerzy Wilhelm, w czasie wielkich łowów w okolicznej puszczy.
Z 1674 r. pochodzi ostatnia wzmianka o istnieniu zameczka w Krutyni. Około
1651 roku zameczek był siedzibą nadleśniczego, do którego należał nadzór
wszystkich lasów państwowych w obwodzie starostwa sześcieńskiego.
Obok siedziby nadleśniczego powstała niewielka osada robotnicza. Robotnicy
pracowali w licznych smolarniach, dziegciarniach, budach potażowych.
W roku 1874 Krutyń wydzielono spod dotychczasowej administracji leśnej,
wieś stała się samoistną gminą polityczną. Zabudowa wsi ukształtowała się w
kształcie nieregularnego skupiska po lewej stronie rzeki, podczas gdy
nadleśnictwo pozostało na jej prawym brzegu, tam gdzie stała niegdyś stanica
myśliwska. Okolica Krutyni od dawna należy do najpiękniejszych zakątków
klimatycznych i letniskowych Mazur. Właśnie te walory spowodowały rozwój
wsi. Przed drugą wojną światową były tutaj cztery pensjonaty oraz liczne
kwatery prywatne. Pierwszą szkołę założono przed 1740 rokiem w budynku
drewnianym, w 1818 roku uczęszczało do niej 40 dzieci. W 1935 roku była tu
trzyklasowa szkoła, która mieściła się w gmachu murowanym. Dwóch nauczycieli
uczyło w niej 120 dzieci, w tej liczbie również dzieci z Krutyńskiego Piecka
i Zielonego Lasku. Krutyń należała początkowo do parafii w Nawiadach, od
1846 do Ukty. W roku 1939 liczyła 436 mieszkańców, na koniec 1999 roku 324
mieszkańców. Za mostem, po prawej stronie znajduje się budynek (dawne
nadleśnictwo Krutyń), w którym w 1963 r. zatrzymał się noblista John
Steinbeck. Przed budynkiem Szkoły Podstawowej w Krutyni znajduje się głaz
narzutowy z tablicą poświęconą Karolowi Małłkowi, działaczowi i pisarzowi
mazurskiemu, który mieszkał w Krutyni. |